[url=http://www.disthai.com/]สมุนไพรว่านธรณีสาร[/url][/size][/b]
ว่านธรณีสารPhyllanthus pulcher Wall. Ex Muell. Arg.บางถิ่นเรียกว่า ว่านธรณีสาร(กรุงเทพมหานคร) กระทืบยอบ (ชุมพร) ก้างปลา (จังหวัดนราธิวาส) ก้างปลาดิน ดอกใต้ใบ (นครศรีธรรมราช) ก้างปลาแดง ครีบยอด (สุราษฎร์) คดทราย (สงขลา) เคอก้อเนาะ (มลายู-นราธิวาส) ตรึงบาดาล (ประจวบคีรีขันธ์) รูรี (สตูล).
ไม้พุ่ม สูงไม่เกิน 1 ม. ลำต้นกลม สั้น มีขนปกคลุมเป็นสีน้ำตาล ขนหักง่าย แต่กิ่งยาวเรียว ใบ คนเดียว เรียงสลับกันซ้ายขวาถี่ๆรูปขอบขนานเบี้ยวๆหรือ รูปไข่แกมขอบขนาน กว้าง 0.8-1.3 เซนติเมตร ยาว 1.5-3.0 เซนติเมตร ปลายใบกลม มน ปลายสุดมีติ่งแหลมเล็กๆขอบของใบเรียบ โคนใบแหลมหรือมน เบี้ยว เนื้อใบบาง เกลี้ยงทั้งสองด้าน ด้านล่างมีสีอ่อนกว่างด้านบน ก้านใบสั้นมาก ราว 1 มม. มีหูใบเล็กๆแหลมๆหนึ่งคู่ ยาว 2.5 มิลลิเมตร ติดอยู่กับโคนก้านใบ. ดอก ออกเดี่ยวๆตามง่ามใบแล้วก็ปลายๆกิ่ง ซึ่งใบได้ลดรูปลงไปจนถึงมองคล้ายช่อดอก. ดอกเพศผู้ ออกเป็นกระจุกตามง่ามใบใกล้โคนกิ่ง ก้านดอกยาว 0.5-1 เซนติเมตร ดอกมี 4 กลีบ รูปสามเหลี่ยม รูปไข่แกมสามเหลี่ยม หรือ รูปไข่แกมรูปขอบขนาน เรียงเป็นชั้นเดียว สีเขียวอ่อน โคนกลีบสีแดงเข้ม ขอบกลีบสีอ่อน และก็เป็นแฉกแหลมๆเป็นจำนวนมาก ยาว 3.5-4.5 มิลลิเมตร เกสรผู้มี 2 อัน ก้านเกสรเชื่อมติดกันเป็นแท่งสั้นๆอับเรณูแตกตามยาว ฐานดอกมีต่อมรูปไต 4 ต่อม.
สมุนไพร ดอกเพศเมีย มักจะออกตามง่ามใบที่อยู่ตอนบนของกิ่ง ก้านดอกยาว 1.5-2.0 ซม. มีกลีบดอก 6 กลีบ รูปไข่ หรือ รูปไข่ปนขอบขนาน ยาวโดยประมาณ 8 มม. เรียงเป็นชั้นเดี่ยว รังไข่รูปกลมแป้น มี 3 พู สีแดงเข้ม ไม่มีขน ข้างในมี 3 ช่อง ท่อรังไข่ 3 อัน แยกจากกันเกือบถึงโคนท่อ แต่ละอันแยกเป็น 2 แฉก ฐานดอกเป็นรูปถ้วย สูง 2 ใน 3 ของรังไข่. ผล ค่อนข้างกลม มีเส้นผ่านศูนย์กลางราวๆ 3 มม. ผิวเกลี้ยง สีน้ำตาลอ่อน ก้านผลยาว 2.5 ซม.
นิเวศน์วิทยา : ขึ้นกระจัดกระจายในป่าดงดิบ เหนือระดับน้ำทะเลไม่เกิน 420 มัธยม ปลูกเป็นสมุนไพร และเป็นวัชพืชตามสวนผลไม้.
สรรพคุณ : ต้น น้ำต้มทั้งยังต้นกินแก้ปวดท้อง ใช้ภายนอกเป็นยาล้างตา ทาผิวหนัง แก้ฝีอักเสบ แก้คัน ทาท้องแก้ไข้ และก็ทาท้องเด็กช่วยทำให้ไตดำเนินการเป็นปกติ ใบ ตำเป็นยาพอกเหงือกแก้ปวดฟัน พอกฝี แก้อาการบวม และคันตามร่างกาย
