มดลี่มดลี่เป็นแมลงพวกมดมีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า crematogsterdoheniiMayrจัดอยู่อยู่วงศ์ Formicidae เวลาเดินจะยกท้องอืดท้องเฟ้อตั้งฉากกับลำตัว บางครั้งบางคราวจึงเรียก มดตูดงอนชีววิทยาของมดลี่มดลี่ที่เป็นมดงานมีลำตัวยาวราว ๓.๕-๕ มิลลิเมตร สีแดงปนน้ำตาลหรือสีสนิมเหล็ก นอกจากหนวดและปลายท้อง ส่วนหัวโต ทึบ ไม่วาว สะท้อนแสง มีร่องเป็นลายเส้นทอดไปตามความยาวของหัว และก็เส้นจะห่างบานออกไปทางท้ายของหัว ฟันกรามมีลายเส้นตามทางยาว ริมฝีปากบนโค้ง ริมขอบหน้าตัดตรง แล้วก็มีขนละเอียดตามขอบตาเล็กกลม สีน้ำตาลแก่ อยู่บริเวณราวกึ่งกลางหัว หนวดยาวจากหัว หนาดยาวจากถึงอกข้อที่ ๒ โคนหนวดมีขนสีส้มผสมแดงอ่อนกระจายอยู่หัว อกสีทึบ ไม่วาว ค่อนข้างแคบและก็แบนทางข้างๆ อกปล้องแรกมีขอบยื่นไปทางด้านข้าง และก็ขอบนี้จะไปเชื่อมกับข้างหน้าขอบอกปล้องกึ่งกลาง มีลักษณะโค้งนูนอกกทางข้างหน้า มีรอยย่นแล้วก็จุดเล็กๆเป็นลายกระจายทั่ว อกบ้องกึ่งกลางมีลัษณะเป็นสี่เหลี่ยมเมื่อมองดูทางด้านหลัง ยาวมากกว่ากว้าง แล้วก็มีขอบเว้าเข้าบางส่วน มีรอยย่นแล้วก็จุดเล็กๆเป็นลายกระจัดกระจายอกบ้องที่ ๓ กว้างมากยิ่งกว่ายาว มีร่องเป็นลายเส้นทอดไปตามยาว ส่วนท้ายของอกยื่นเป็นมุม และก็มีหนามเล็กๆยื่นไปทางด้านท้องข้างละอัน หนามนี้โค้งลงบางส่วน ปลายของปล้องที่ ๓ ตัดตั้งฉากลงไปติดส่วนท้อง มีลักษณะเรียบแล้วก็เป็นมัน ขายาวประมาณความยาวของลำตัว โหนกบนท้องบ้องแรกกว้าง และปลายแบน ด้านข้างสอบลงและก็มีตุ่มเล็กๆกลมๆที่ปลาย โหนบนท้องปล้อยที่ ๒ สั้นมาก กึ่งกลางเป็นร่องท้องโตยาวราว ๑ ใน ๓ ของลำตัว มีลัษณะเป็นมัน สะท้อนแสง รวมทั้งมีรูปจุดเล็กๆละเอียดกระจัดกระจายอยู่ทั่ว มดลี่ประเภทนี้อาศัยทำรังดินผสมเศษอุปกรณ์จากพืชอยู่บนต้นไม้ ลางครั้งบางทีอาจเจอรังใหญ่ขนาดไล่เลี่ยกับลูกฟุตบอล รับประทานสัตว์เล็กๆเป็นอาหาร รวมทั้งชอบเลี้ยงเพลี้ยเพื่อกินน้ำหวานจากเพลี้ย มดลี่ประเภทย่อย crematogsterdoheniiregenhoferiMayr มีลัษณะต่างๆเช่นเดียวกันมาก เว้นเสียแต่ท้องที่มีสีดำตลอด
ประโยชน์ทางยา[url=http://www.disthai.com/]สมุนไพร[/url] แพท์แผนไทยรู้จักใช้ “รังมดลี่” เป็นเครื่องยาด้วย เช่นในพระตำราไกษพให้ยาแก้ษัยปลวกขนานหนึ่ง ดังต่อไปนี้ ถ้าจะแก้ เอาใบส้มช่า ๑
ใบมะขาม ๑ ใบส้มป่อย ๑ ใบส้วเสี้ยว ๑ ใบส้มสันดาน ๑ ใบส้มสคุณลุง ๑ ใบมะตาดเครือ ๑ สิ่งกำมือ ใบมะกา ๓ กำมือ
รังมดลี่ ๑ แท่นปลวก ๑ แท่น
สมอทั้งยัง ๓ หัวหอม ๑ สิ่ง ละเท่าอายุผู้ป่วย เทียนดำหนัก ๑ บาท
ขมิ้นอ้อย ๑
ไพล ๑ รากโคนงแตก ๑ หนักสิ่งละ ๓ ตำลึง รวมยา ๑๖ สิ่งนี้ ต้มตามแนวทางให้กิน แก้ไกษพปลวกกระทำให้จับสบัดร้อนสบัดหนาว หากจะดีขึ้นกว่าเดิมแชกดีเกลือตามสมุฏฐาน ธาตุหนักค่อยให้กินลงจนถึงสิ้นโทษร้าย แล้วจึงเอายาประจำธาตุให้กินต่อไป
Tags : สมุนไพร
