สมุนไพรกะทือชื่อพื้นบ้านอื่น กะทือป่า กะแวน กะแอน แฮวดำ (ภาคเหนือ) เฮียวข่า (เงี้ยว-แม่ฮ่องสอน) เปลพ้อ (กะเหรี่ยง-แม่ฮ่องสอน) เฮียวแดง เฮียวดำ (แม่ฮ่องสอน) กะทือ (ภาคกึ่งกลาง)
ชื่อวิทยาศาสตร์ Zingiber zerumbet. (L.) Sm.ชื่อพ้อง Amomum Zerumbet L. Zingiber amaricans Blumeชื่อวงศ์ ZINGIBERACEAEชื่อสามัญ Wild Ginger.ลักษณะทั่วไปทางวิชาพฤกษศาสตร์ไม้ล้มลุก (H) ที่มีลำต้นใต้ดินลักษณะเป็นเหง้า มีกลิ่นน้ำมันระเหย เนื้อในเหง้าหรือลำต้นใต้ดินมีสีขาวอมเหลืองอ่อน มีกลิ่นฉุน เปลือกนอกสีน้ำตาลแกมเหลือง แทงหน่อออกด้านข้างและนอกสุด ลำต้นส่วนของกาบใบที่แบออกแล้วห่อหุ้มซ้อนทับกันจนถึงแปลงเป็นลำต้นเทียมมีสีเขียว สูงราวๆ 2 เมตร
ใบ เป็นใบลำพัง ออกเรียงสลับ ลักษณะใบรูปขอบขนาน หรือรูปใบหอก ปลายใบเรียวแหลม โคนใบมนและก็สอบเรียวเข้าหาก้านใบ ขอบของใบเป็นคลื่น แผ่นใบสีเขียวเข้ม ท้องใบหรือใต้ใบมีขนสีขาวทุ่งนาลปกคลุมก้านใบสั้น
ดอก มีดอกเป็นช่อแบบช่อเชิงสด แตกช่อจากหัวใต้ดินดโผล่พ้นดินขึ้นมา ช่อดอกที่เห็นเป็นทรงกระบอกสีเขียวคละเคล้าแดง ปลายและก็โคนมนโค้ง ประกอบด้วยใบเสริมแต่งที่เรียงซ้อนกันแน่น เมื่อดอกยังอ่อนจะปิดแน่น และจะขยายอ้าออกให้มองเห็น ดอกที่อยู่ข้างในลักษณะเป็นหลอดโผล่ออกมาจากซอกใบตกแต่ง กลีบดอกไม้มีสีเหลืองอ่อนหรือสีขาวนวล โคนกลีบม้วนห่อส่วนปลายกลีบผายกว้างผล ลักษณะกลม โต แข็ง เส้นผ่านศูนย์กลางโดยประมาณ 1 เซนติเมตร มีสีแดง เป็นแบบผลแห้งแตก
นิเวศวิทยาเจอขึ้นเป็นกอๆตามป่าดงดิบทั่วๆไป ที่สูงจากระดับน้ำทะเล 100-1,000 เมตร
การปลูกและก็เพาะพันธุ์
เจริญเติบโตเจริญในดินที่ร่วนซุย ไม่ชอบน้ำขัง สามารถปลูกได้ทุกฤดูกาล ปลูกโดยการตัดใบออกให้เหลือประมาณ 15 เซนติเมตร ขยายพันธุ์ด้วยการแยกหน่อหรือเหง้า
ส่วนที่ใช้รสแล้วก็สรรพคุณราก รสชื่นขมนิดหน่อย แก้ไข้ แก้ไข้ตัวเย็น แก้ไข้ตัวร้อน แก้ไข้ต่างๆแก้เคล็ดลับขัดยอก
สมุนไพร เหง้าหรือลำต้นใต้ดิน รสชื่นขมปร่า แก้แน่นหน้าอก แก้ปวดมวนในท้อง บำรุงนมให้สมบูรณ์ เป็นยาขับลม แก้อาการท้องอืด ท้องอืดท้องเฟ้อ บำรุงธาตุ ขับเยี่ยว แก้เสลดเป็นพิษ แก้บิด ขับน้ำย่อย เจริญอาหาร แก้บิดปวดเบ่ง เป็นยาบำรุงกำลัง แก้ฝี ผสมในตำรับยาร่วมกับสมุนไพรตัวอื่น แก้ไข้ตัวเย็น แก้กษัย แก้อาการท้องอืด แก้โรคลม เป็นยาระบาย แก้ปัสสาวะขุ่นขัน แก้บิด บำรุงธาตุลำต้น รสชื่นขม เป็นยาแก้เบื่่ออาหาร ทำให้เจริญอาหาร แก้ไข้
ใบ รสชื่นขมบางส่วน ใช้ใบต้มเอาน้ำเป็นยาขับเลือดเน่าในมดลูก (เลือดเน่าร้ายในเรือนไฟ) ขับน้ำคร่ำ ใช้ผสมในตำหรับยาร่วม กับ
สมุนไพรอื่น เป็นยาแก้ไข้ป่า อีสุกอีใส เป็นยาประคบเส้นฟกช้ำ ทำลายพิษไข้ แก้ไข้ กระทุ้งพิษไข้ แก้ไข้อีดำอีแดง แก้หัด ไข้ร้อนในหิวน้ำ แก้ไข้เปลี่ยนฤดู แก้ไข้เชื่องซึมผิดสำแดง
ดอกแล้วก็เกสร รสชื่นขมบางส่วน แก้ไข้เรื้อรัง แก้ผ่ายผอม แก้ไข้ตัวเย็น แก้ไข้จับสั่น แก้ผอมบางเหลือง บำรุงธาตุ แก้ลม
วิธีการใช้และจำนวนที่ใช้- ขับเลือดเน่าในมดลูก ขับน้ำคาวปลา โดยใช้ใบสด 1 กำมือ หรือราว 20 กรัม ต้มในน้ำที่สะอาด 1 ลิตร เคี่ยวให้เหลือครึ่งเดียว กรองเอาน้ำกินวันละ 3 เวลา ก่อนที่จะกินอาหาร 2. รักษาอาการท้องอืด ท้องเฟ้อ แน่นจุกเสียดและก็เจ็บท้อง โดยใช้ลำต้นจิตใจต้ดินหรือเหง้าแก่สดขนาดเท่าหัวแม่มือ 2 หัวหรือหนักประมาณ 20 กรัม ปิ้งไฟเพียงพอสุกโขลกกับน้ำปูนใสคั้นเอาน้ำเวลามีลักษณะอาการ
Tags : สมุนไพร
