สมุนไพรกัญชาเทศกัญชาเทศ Leonurus sibiricus L.บางถิ่นเรียก กัญชาเทศ (ราชบุรี) ซ้าซา (นครพนม) ส่าน้ำ (เลย) ไม้ล้มลุก สูง 1-1.50 ม. ลำต้นเป็นสี่เหลี่ยม กลวง มีขนนุ่ม หรือ หมดจด ใบ เดี่ยว ออกตรงกันข้าม ใบที่อยู่ใกล้ยอดลักษณะเป็นแถบ ยาว 4-5 เซนติเมตร ส่วนใบที่อยู่ใกล้โคนต้นเป็นแฉกไม่บ่อยนัก ยาว 5-7 ซม. ใบอ่อนข้างบนมีขน ขนจะค่อยๆหลุดตกไปตามอายุ ด้านล่างสีอ่อนมีขนละเอียดกระจาย มีขนมากตามเส้นกึ่งกลางใบ แล้วก็เส้นใบ ก้านใบยาว 2-4 เซนติเมตร
สมุนไพร ดอก ออกเป็นกระจุกตามง่ามใบ มองเผินๆเหมือนออกรอบกิ่ง ริ้วแต่งแต้มรูปลิ่มหัวกลับ หรือ คล้ายหนามยาว 4-10 ซม. กลีบเกลี้ยงเชื่อมกันเป็นรูปกรวย ยาว 4-5 มม. หมดจด หรือ มีขนห่างๆ ปลายกลีบเป็นแฉกรูปลิ่มกลับ 5 แฉก กลีบดอกเชื่อมกันเป็นหลอด ปลายแยกเป็นปาก ยาว 10-11 มิลลิเมตร ปากบนตั้งชัน รูปไข่กลับ ขอบเรียบ ข้างนอกมีขน ปากข้างล่างมี 3 หยัก หยักกลางปลายเว้า มีขนละเอียดเกสรเพศผู้มี 4 อัน อยู่ใต้ปากบนของกลีบดอก ติดเป็น 2 คู่ คู่ล่างมีก้านเกสรยาวกว่าคู่บน อับเรณูมี 2 พู ก้านเกสรเพศเมียปลายแยกเป็น 2 แฉก ผล รูปรี ยาวราว 2 มิลลิเมตร ด้านบนตัด มีกลีบเลี้ยงซึ่งขยายโตตามผล ติดอยู่ 6-7 มม.
นิเวศน์วิทยา : ขึ้นตามที่รกร้างทั่วๆไป หรือ ปลูกเป็นไม้ประดับสรรพคุณ : ใบ รวมทั้งราก น้ำยางที่ใช้เป็นยาลดไข้ ยาบำรุง แก้น้ำเหลืองเสีย ตำเป็นยาพอกแก้ปวดศีรษะ ใบแห้งสูบได้ แต่มีฤทธิ์ไม่เท่ากับกัญชา alkaloid leonurine ที่พบในใบ จะออกฤทธิ์คล้ายกับ curarc มากมาย โดยจะกดปลายประสาททำให้ชา ต้น น้ำต้ม ใช้ขับน้ำคาวปลา ขับประจำเดือน และแก้เยื่อบุมดลูกอักเสบ เมล็ด จีนใช้เข้าเครื่องยาขับเสลด ยาบำรุงและก็ช่วยการไหลเวียนของโลหิต ขับฉี่ แก้อาการบวมน้ำ ขยายหลอดเลือด รวมทั้งลดระดับความดันเลือด
