[url=http://www.disthai.com/]สมุนไพรข้าวฟ่าง[/url][/size][/b]
ข้าวฟ่าง Setaria italic (L.) P. Beauv.บางถิ่นเรียก ข้าวฟ่าง (ภาคกลาง) ฟ่างหางหมา (จังหวัดสุราษฎร์ธานี)ไม้ล้มลุก ชนิดต้นหญ้า อายุปีเดียว ลำต้นกลม ตั้งตรงหรือทอดนอนบางส่วน ตอนโคนขึ้นเป็นกอ สูง 100-150 ซม. ใบ ออกเรียงสลับ แผ่นใบเรียวยาว ออกจะกว้าง กว้าง 2-2.5 ซม. ยาว 35-50 เซนติเมตร ปลายแหลม โคนป้าน ขอบใบจะละเอียด เนื้อในค่อนข้างจะหยาบคาย เส้นกึ่งกลางใบแจ่มแจ้ง กาบใบยาว 10-15 ซม. มีขนตามขอบ ลิ้นใบที่อยู่ระหว่างรอยต่อภายในของกาบใบและก็แผ่นใบเป็นแผ่นสั้นๆแล้วก็ปลายเป็นขน
สมุนไพร ดอก ออกเป็นช่อที่ปลายยอด มีขนาดใหญ่ รูปด้านนอกทรงกระบอก กว้าง 2-4 เซนติเมตร ยาว 20-30 เซนติเมตร ช่อดอกย่อยกำเนิดบนกิ้งก้านช่อสั้นๆรอบศูนย์กลางช่อดอก ช่อดอกย่อยออกจะกลม ยาวราวๆ 2 มม. สีเหลือง กาบที่รองรับช่อดอกย่อย 2 อันยาวแตกต่างกัน อันข้างล่างยาว 1/2 อันบนยาว 3/4 ของความยาวช่อดอกย่อย ช่อดอกย่อยมีดอกย่อย 2 ดอก ดอกล่างเป็นดอกไม่มีเพศหรือดอกเพศผู้ ดอกบนเป็นดอกบริบูรณ์เพศ อยู่ข้างในกาบ 2 อัน กาบล่าง (lemma) รูปคล้ายเรือ สีเหลืองฟาง เนื้อบาง กาบบน (palea) บางกว่า เกสรเพศผู้มี 3 อัน อับเรณูสีเหลือง เกสรเพศเมียปลายแยกเป็น 2 แฉก สีขาว ผล ขนาดเล็ก ออกจะกลม ยาวโดยประมาณ 1 มม. อยู่ด้านในกาบทั้งคู่ โดยที่ถัดมากาบล่างมีสีน้ำตาลอมแดงและเกิดรอยหยักตามขวาง ส่วนกาบบนมีสีเหลือง
นิเวศน์วิทย : ปลูกเพื่อใช้เม็ดเป็นของกินคนและนก ต้นเป็นต้นหญ้าอาหารสัตว์
สรรพคุณ : ต้น น้ำต้มเป็นยาระบาย ขับเยี่ยว เมล็ด เป็นอาหารของคนและสัตว์ สามารถนำมาทำเป็นข้าวมอลต์ก้าวหน้า ใช้ทางยาเป็นยาเย็น ขับเยี่ยว ยาฝาดสมานสำหรับแก้ท้องเดิน น้ำสุกเมล็ดทุกรับประทานเป็นยาลดไข้ ตำพอกแก้ปวด rheumatism รวมทั้งระงับลักษณะของการปวดระหว่างการคลอดลูก
