สมุนไพรผักหวานบ้านผักหวานบ้าน Sauropus androgynous (Linn.) Merr.ชื่อพ้อง albicans. Bl.บางถิ่นเรียกว่า ผักหวานบ้าน ผักหวาน (ทั่วไป) ก้านตง จ๊าผักหวาน (เหนือ) โถหลุ่ยกะนีเด๊าะ (กะเหรี่ยง-แม่ฮ่องสอน) นานาเซียม (มลายู-จังหวัดสตูล) ผักหวานใต้ใบ (จังหวัดสตูล) มะยมป่า (จังหวัดประจวบคีรีขันธ์).
ไม้พุ่ม หรือ พืชล้มลุก ที่มีโคนต้นค่อนข้างแข็ง สูง 0.5-2 ม.ลำต้นอ่อน กลม หรือ เป็นเหลี่ยม เกลี้ยง กิ่งอ่อนหักงอไปๆมาๆเป็นรูปสิกข์แซกน้อย. ใบ โดดเดี่ยว เรียงสลับกัน รูปไข่ หรือ รูปหอก กว้าง 1.3-3 เซนติเมตร ยาว 2.5-11 ซม. ปลายใบแหลม หรือ มน ขอบของใบเรียบ โคนใบแหลม หรือ มน เส้นแขนงใบมีข้างละ 5-7 เส้น โค้งนิดหน่อย ใบสะอาดทั้งสองด้าน; เมื่อทำให้แห้งจะมีสีเขียวอมเหลือง;
สมุนไพร ก้านใบสั้น ประมาณ 2-4 มิลลิเมตร หูใบรูปสามเหลี่ยม ยาว 1.7-3 มม. ดอก ออกเป็นช่อตามง่ามใบ ดอกเพศผู้ และดอกเพศภรรยาอยู่บนต้นเดียวกัน บางครั้งบางคราวกำเนิดบนช่อเดียวกัน. ดอกเพศผู้ ก้านดอกยาว 4-5 มม. ดอกรูปจาน กลีบรองกลีบดอกสีเหลือง หรือ มีจุดๆสีแดง ดอกบนกว้างโดยประมาณ 5-12 มม. ขอบกลีบเป็นคลื่นเล็กน้อย หรือ แยกเป็นกลีบ 6 กลีบ ปลายกลีบกลม หรือตัดตรง เกสรผู้มี 3 อัน ก้านเกสรเชื่อมชิดกันเป็นท่อสั้นๆปลายแยกออกจากกัน ฐานดอกมีต่อม 6 ต่อม. ดอกเพศเมีย ก้านดอกยาวถึง 8 มม. กลีบรองกลีบสีเหลือง หรือ สีแดงเข้ม ยาว 5-7 มม. แยกเป็น 6 กลีบ กลีบรูปไข่ หรือ ค่อนข้างจะกลม ปลายกลีบแหลมสั้นๆ; รังไข่รูปไข่ ภายในมี 3 ช่อง มีไข่อ่อนช่องละ 2 หน่วย ท่อรังไข่ 3 อัน สั้น แต่ละอันปลายแยกเป็นสอง และม้วน. ผล รูปกลมแป้น สีขาวอมชมพู เส้นผ่านศูนย์กลาง 15-18 มม. ยาว 10-13 มม. กลีบรองกลีบดอกมีขนาดโตขึ้นเมื่อได้ผลสำเร็จ. เมล็ด รูปสามเหลี่ยม กว้างประมาณ 5 มม. ยาว 8 มม. สีออกดำ.
นิเวศน์วิทยา: ขึ้นทั่วไปในป่าดงดิบ ป่าละเมาะ ดังที่รกร้าง รวมทั้งข้างถนน.
สรรพคุณ : ราก น้ำสุกรากรับประทานเป็นยาลดไข้ และเยี่ยวขัด ต้น และ ใบ น้ำยางต้นรวมทั้งยางใบ ใช้หยอดตาแก้อักเสบ เอามาตำเป็นยาพอกผสมกับรากแล้วก็ cinnamon รักษาแผลในจมูก ตำผสมกับ arsenic ใช้ทาแก้โรคผิวหนังที่ติดเชื้อโรค spirochete ประเภทหนึ่งได้
Tags : สมุนไพร
