ตะไคร้ตะไคร้ (Lemon Grass) จัดเป็นพืชผักสมุนไพรชนิดหนึ่งที่นิยมนำมาปรุงอาหารสำหรับกำจัดกลิ่นคาว แล้วก็ช่วยเพิ่มรสชาตของอาหาร ในหลากหลายรายการอาหาร โดยยิ่งไปกว่านั้นอาหารจำพวกที่เป็นอาหารต้มยำ และก็แกงต่างๆรวมถึงการนำมาแปรรูปเป็นผลิตภัณฑ์ต่างๆเช่น น้ำตะไคร้ ผงตะไคร้ ฯลฯ
ตะไคร้ เป็นไม้ล้มลุกวงศ์เดียวกันกับหญ้า แก่มากกว่า 1 ปี ขึ้นอยู่กับสภาพแวดล้อม มีถิ่นเกิดในประเทศแถบเอเซียอาคเนย์ ตัวอย่างเช่น ประเทศพม่า ไทย ลาว มาเลเชีย อินโดนีเชีย เป็นต้น
ชื่อวิทยาศาสตร์ : Cymbopogon citratus (DC.)ตระกูล : Graminaeชื่อสามัญ : Lapine, Lemon grass, Sweet rush, Ginger grassชื่อท้องถิ่น:
– ตะไคร้
–
ตะไคร้แกง
– ตะไคร้มะขูด
– ค้างหอม
– ไคร
– จะไคร
– เชิดเกรย
– หัวสิงไค
– เหลอะเกรย
– ห่อวอตะโป
– เฮียงเม้า
ตะไคร้1
ลักษณะทั่วไป
ลำต้น
ลำต้นตะไคร้มีเหง้าใต้ดิน ลำต้นมีลักษณะตั้งตรง ทรงกระบอก มีความสูงได้ถึง 1 เมตร (รวมถึงใบ)ส่วนของลำต้นที่พวกเราเห็นจะเป็นส่วนของกาบใบที่ออกเรียงช้อนกันแน่น โคนต้นมีลักษณะกาบใบห่อดก ผิวเรียบ และมีขนอ่อนปกคลุม ส่วนโคนมีรูปร่างอ้วน มีสีม่วงอ่อนเล็กน้อย แล้วก็ค่อยๆเรียวเล็กลงกลายเป็นส่วนของใบ แกนกลางเป็นบ้องแข็ง ส่วนนี้สูงโดยประมาณ 20-30 เซนติเมตร ขึ้นอยู่กับความอุดมสมบูรณ์ของดิน แล้วก็จำพวก และเป็นส่วนที่ประยุกต์ใช้สำหรับทำกับข้าว
ตะไคร้ ใบใบ
ตะไคร้มี 3 ส่วน คือ ก้านใบ (ส่วนลำต้นที่กล่าวข้างต้น) หูใบ (ส่วนต่อ
ระหว่างกาบใบ และก็ใบ) และใบ
ใบตะไคร้ เป็นใบเดี่ยว มีสีเขียว มีลักษณะเรียวยาว ปลายใบโค้งทางลงดิน โคนใบเชื่อมต่อกับหูใบ ใบมีรูปขอบขนาน ผิวใบสากมือ แล้วก็มีขนปกคลุม ปลายใบแหลม ขอบใบเรียบ แต่ว่าคม กึ่งกลางใบมีเส้นกึ่งกลางใบแข็ง สีขาวอมเทา มองเห็นต่างกับแผ่นใบชัดเจน ใบกว้างราว 2 เซนติเมตร ยาว 60-80 เซนติเมตร
ดอกตะไคร้เป็นพืชที่มีดอกยาก จึงไม่ค่อยพบเห็น ดอกตะไคร้ดอกจะมีดอกเป็นช่อกระจาย มีก้านช่อดอกยาว และก็มีก้านช่อดอกย่อยเรียงเป็นคู่ๆในแต่ละคู่จะมีใบประดับรองรับ มีกลิ่นหอมหวน ดอกมีขนาดใหญ่คล้ายดอกอ๋อ
ดอกตะไคร้คุณประโยชน์ตะไคร้– ใช้เป็นเครื่องเทศทำครัวสำหรับขจัดกลิ่นคาว ช่วยทำให้ของกินมีกลิ่นหอม และก็แก้ไขรสให้น่าอร่อยเพิ่มมากขึ้น
– ใช้เป็นส่วนประกอบของยาใช้ภายนอกกันยุง สเปรย์กันยุง และยาจุดกันยุง
- น้ำมันตะไคร้
– ใช้เป็นส่วนผสมของน้ำหอม
– ใช้เป็นส่วนผสมสำหรับทำสบู่ แชมพูสระผม
– ใช้เป็นส่วนผสมของเครื่องแต่งหน้า
– ใช้ทานวด แก้เมื่อยเนื้อเมื่อยตัว
– ใช้ทาลำตัว แขน ขา เพื่อปกป้อง แล้วก็ไล่ยุง
– ใช้เป็นส่วนผสมของสารคุ้มครองปกป้อง รวมทั้งกำจัดแมลง
คุณประโยชน์ทางโภชนาการของตะไคร้ ( 100 กรัม)
- พลังงาน 143 กิโลแคลอรี่
- โปรตีน 1.2 กรัม
- ไขมัน 2.1 กรัม
- คาร์โบไฮเดรต 29.7 กรัม
- เส้นใย 4.2 กรัม
- แคลเซียม 35 มก.
- ฟอสฟอรัส 30 มิลลิกรัม
- เหล็ก 2.6 มก.
- วิตามินเอ 43 ไมโครกรัม
- ไทอามีน 0.05 มิลลิกรัม
- ไรโบฟลาวิน 0.02 มก.
- ไนอาสิน 2.2 มก.
- วิตามินซี 1 มก.
- ขี้เถ้า 1.4 กรัม
ที่มา: กองโภชนาการ (2544)(1)
สารสำคัญที่พบส่วนของลำต้น และใบมีน้ำมันหอมระเหย (Volatile oil) ที่มีสารหลากหลายประเภท ดังเช่นว่า
– สิทราล (Citral) พบบ่อยที่สุด 75-90%
– ทรานซ์ ไอโซซิทราล (Trans-isocitral)
– ไลโมเนน (Limonene)
– ยูจีนอล (Eugenol)
– ลิที่นาลูล (Linalool)
– พบรานิออล (Geraniol)
– คาริโอฟิกลุ่มคำน ออกไซด์ (Caryophyllene oxide)
– พบรานิล อะซิเตท (Geranyl acetate)
– 6-เมทิล 5-เฮพเทน-2-วัน (6-Methyl 5-hepten-2-one)
– 4-โนนาโนน (4-Nonanone)
– เมทิลเฮพหนโนน (Methyl heptennone)
– ซิโทรเนลลอล (Citronellol)
– ไมร์ซีน (Myrcene)
– การบูร (Camphor)
สะสมจาก ทอง ขยัน (2552)(2), กมลชาติชั้นวรรณะ ตระการชัยวงศ์ (2551) อ้างถึงในเอกสารหลายฉบับ(4)
คุณประโยชน์ตะไคร้– ช่วยบรรเทา รวมทั้งรักษาอาการไข้หวัด
– แ้ก้ไอ และช่วยขับเสมหะ
– บรรเทาลักษณะโรคหืดหอบ
– รักษาอาการปวดท้อง
– ช่วยขับเยี่ยว แก้ปัสสาวะยาก
– ช่วยขับเหงื่อ
– ช่วยสำหรับเพื่อการขับลม
– แก้อหิวาตกโรค
– บำรุงธาตุ เจริญอาหาร
– ช่วยลดความดัน โลหิตสูง
– ลดปริมาณคอเลสเตอรอลในเส้นโลหิต
– แก้ประจำเดือนมาไม่ปกติ
– ใช้เป็นยาแก้ไขเจ็บท้อง และก็ท้องเดิน
– ช่วยขับเยี่ยว
– ทุเลาอาการไอ และก็ขับเสลด
– ออกฤทธิ์ต้านเชื้อรา
– ช่วยกำจัดเซลลูไลท์
– ช่วยสำหรับเพื่อการถ่าย
– บรรเทาอาการท้องร่วง
– ลดอาการจุกเสียด แน่นท้อง จากฤทธิ์ลดการบีบตัวของไส้
– ช่วยขับน้ำดี
– ช่วยขับลม
– ระังับลักษณะของการปวด
– ต้านอาการอักเสบ และก็ลดการติดเชื้อ
– กระตุ้นระบบไหลเวียนเลือด
– ลดอาการเหงาหงอย
– ต้านอนุมูลอิสระ
รวบรวมจาก กาญจนา ขยัน (2552)(2), กมลวรรณะ น่าอัศจรรย์ชัยสกุล (2551)(4)
ฤทธิ์ทางยาของสารสกัดจากตะไคร้น้ำมันหอมระเหยของตะไคร้ออกฤทธิ์ลดอาการแน่นจุกเสียดด้วยการลดการบีบตัวของไส้ โดยมีสารสำคัญที่ออกฤทธิ์ ได้แก่ Cineole และ Linalool
- ฤทธิ์ฆ่าเชื้อโรคแบคทีเรียมูลเหตุลักษณะของอาการท้องเสีย
สารเคมีในน้ำมันหอมระเหยของตะไคร้สามารถออกฤทธิ์ทำลายเชื้อแบคทีเรียที่สำคัญของอาการท้องเดินหมายถึงE. coli โดยมีสารออกฤทธิ์ ยกตัวอย่างเช่น Citral, Citronellol, Geraneol แล้วก็ Cineole
น้ำมันหอมระเหยของตะไคร้สามารถออกฤทธิ์กระตุ้นการขับน้ำดีของตับอ่อน โดยมีสารสำคัญที่ออกฤทธิ์ ได้แก่ Borneol, Fenchone และ Cineole
สาร Menthol, Camphor และก็ Linalool สามารถออกฤทธิ์กระตุ้นการขับลมภายในร่างกายได้
พิษของน้ำมันตะไคร้ปริมาณน้ำมัน
ตะไคร้ที่ทำให้หนูขาวตายที่ครึ่งเดียวของจำนวนหนูขาวทั้งหมดทั้งปวง ด้วยการให้ทางปาก ที่ความเข้มข้น 5,000 มิลลิกรัม/กก. และก็การให้น้ำมันหอมระเหยทางกระเพาอาหารแก่กระต่ายที่ทำให้กระต่ายตายที่ครึ่งหนึ่ง พบว่า มีปริมาณความเข้มข้นเดียวกันกับการให้แก่หนูขาว
พิษกระทันหันของน้ำมันหอมระเหยจากตะไคร้ที่ความเข้มข้น 1,500 ppm ในระยะเวลา 60 วัน กลับทำให้พบว่า หนูขาวที่ได้รับน้ำมันหอมระเหยของตะไคร้มีการเติบโตเร็วกว่ากลุ่มที่ไม้ได้รับ รวมทั้งค่าทางเคมีของเลือดไม่มีความเคลื่อนไหวอะไร
Tags : สมุนไพรตะไคร้
