ตะไคร้ตะไคร้ (Lemon Grass) จัดเป็นพืชผักสมุนไพรประเภทหนึ่งที่นิยมนำมาประกอบอาหารสำหรับดับกลิ่นคาว แล้วก็ช่วยเพิ่มรสชาตของอาหาร ในนานัปการรายการอาหาร โดยยิ่งไปกว่านั้นอาหารประเภทต้มยำ และก็แกงต่างๆรวมทั้งการนำมาแปรรูปเป็นผลิตภัณฑ์ต่างๆเช่น น้ำตะไคร้ ผงตะไคร้ เป็นต้น
ตะไคร้ เป็นไม้ล้มลุกวงศ์เดียวกันกับหญ้า แก่มากกว่า 1 ปี ขึ้นอยู่กับสภาพแวดล้อม มีบ้านเกิดในประเทศแถบเอเซียอาคเนย์ ดังเช่นว่า พม่า ไทย ลาว มาเลเชีย อินโดนีเชีย ฯลฯ
ชื่อวิทยาศาสตร์ : Cymbopogon citratus (DC.)สกุล : Graminaeชื่อสามัญ : Lapine, Lemon grass, Sweet rush, Ginger grassชื่อเขตแดน:
– ตะไคร้
– ตะไคร้แกง
– ตะไคร้มะขูด
– คาหอม
– ไคร
– จะไคร
– เชิดเกรย
– หัวสิงไค
– เหลอะเกรย
– ห่อวอตะโป
– เฮียงเม้า
ตะไคร้1
ลักษณะทั่วไป
ลำต้น
ลำต้นตะไคร้มีเหง้าใต้ดิน ลำต้นมีลักษณะตั้งตรง ทรงกระบอก มีความสูงได้ถึง 1 เมตร (รวมถึงใบ)ส่วนของลำต้นที่เราแลเห็นจะเป็นส่วนของกาบใบที่ออกเรียงช้อนกันแน่น โคนต้นมีลักษณะกาบใบหุ้มห่อหนา ผิวเรียบ รวมทั้งมีขนอ่อนปกคลุม ส่วนโคนมีรูปร่างอ้วน มีสีม่วงอ่อนเล็กน้อย แล้วก็ค่อยๆเรียวเล็กลงแปลงเป็นส่วนของใบ ศูนย์กลางเป็นบ้องแข็ง ส่วนนี้สูงราว 20-30 ซม. ขึ้นอยู่กับความอุดมสมบูรณ์ของดิน รวมทั้งพันธุ์ และเป็นส่วนที่ประยุกต์ใช้สำหรับทำอาหาร
ตะไคร้ ใบใบ
ตะไคร้ประกอบด้วย 3 ส่วน คือ ก้านใบ (ส่วนลำต้นที่กล่าวข้างต้น) หูใบ (ส่วนต่อ
ระหว่างกาบใบ รวมทั้งใบ) แล้วก็ใบ
ใบตะไคร้ เป็นใบผู้เดียว มีสีเขียว มีลักษณะเรียวยาว ปลายใบโค้งทางลงดิน โคนใบเชื่อมต่อกับหูใบ ใบมีรูปขอบขนาน ผิวใบสากมือ รวมทั้งมีขนปกคลุม ปลายใบแหลม ขอบของใบเรียบ แต่คม กึ่งกลางใบมีเส้นกึ่งกลางใบแข็ง สีขาวอมเทา แลเห็นต่างกับแผ่นใบกระจ่าง ใบกว้างประมาณ 2 เซนติเมตร ยาว 60-80 ซม.
ดอกตะไคร้เป็นพืชที่มีดอกยาก จึงไม่ค่อยพบเจอ ดอกตะไคร้ดอกจะออกดอกเป็นช่อกระจาย มีก้านช่อดอกยาว แล้วก็มีก้านช่อดอกย่อยเรียงเป็นคู่ๆในแต่ละคู่จะมีใบเสริมแต่งรองรับ มีกลิ่นหอมหวน ดอกมีขนาดใหญ่เหมือนดอกอ้อ
ดอกตะไคร้ผลดีตะไคร้– ใช้เป็นเครื่องเทศประกอบอาหารสำหรับดับกลิ่นคาว ช่วยทำให้ของกินมีกลิ่นหอมหวน รวมทั้งแก้ไขรสให้น่ารับประทานมากยิ่งขึ้น
– ใช้เป็นส่วนประกอบของยาทากันยุง สเปรย์กันยุง รวมทั้งยาจุดกันยุง
- น้ำมัน[url=http://www.disthai.com/16913433/%E0%B8%95%E0%B8%B0%E0%B9%84%E0%B8%84%E0%B8%A3%E0%B9%89]ตะไคร้[/url][/url][/color]
– ใช้เป็นส่วนประกอบของน้ำหอม
– ใช้เป็นส่วนผสมสำหรับทำสบู่ แชมพูสระผม
– ใช้เป็นส่วนประกอบของเครื่องแต่งตัว
– ใช้ทานวด แก้เมื่อย
– ใช้ทาลำตัว แขน ขา เพื่อคุ้มครองป้องกัน และก็ไล่ยุง
– ใช้เป็นส่วนประกอบของสารคุ้มครองป้องกัน และก็กำจัดแมลง
ค่าทางโภชนาการของตะไคร้ ( 100 กรัม)
- พลังงาน 143 กิโลแคลอรี่
- โปรตีน 1.2 กรัม
- ไขมัน 2.1 กรัม
- คาร์โบไฮเดรต 29.7 กรัม
- เส้นใย 4.2 กรัม
- แคลเซียม 35 มิลลิกรัม
- ธาตุฟอสฟอรัส 30 มิลลิกรัม
- เหล็ก 2.6 มก.
- วิตามินเอ 43 ไมโครกรัม
- ไทอามีน 0.05 มก.
- ไรโบฟลาวิน 0.02 มก.
- ไนอาสิน 2.2 มก.
- วิตามินซี 1 มก.
- เถ้า 1.4 กรัม
ที่มา: กองโภชนาการ (2544)(1)
สารสำคัญที่พบส่วนของลำต้น และใบมีน้ำมันหอมระเหย (Volatile oil) ที่ประกอบด้วยสารหลายชนิด เป็นต้นว่า
– สิทราล (Citral) พบบ่อยที่สุด 75-90%
– ทรานซ์ ไอโซซิทราล (Trans-isocitral)
– ไลโมเนน (Limonene)
– ยูจีนอล (Eugenol)
– ลิที่นาลูล (Linalool)
– เจอรานิออล (Geraniol)
– ค้างริโอฟิกลุ่มคำน ออกไซด์ (Caryophyllene oxide)
– พบรานิล อะสิเตท (Geranyl acetate)
– 6-เมทิล 5-เฮพเทน-2-วัน (6-Methyl 5-hepten-2-one)
– 4-โนท้องนาโนน (4-Nonanone)
– เมทิลเฮพคราวโนน (Methyl heptennone)
– ซิโทรเนลลอล (Citronellol)
– ไมร์ซีน (Myrcene)
– การบูร (Camphor)
สะสมจาก กาญจนา ขยัน (2552)(2), กมลวรรณะ น่าอัศจรรย์ชัยตระกูล (2551) อ้างถึงในเอกสารหลายฉบับ(4)
คุณประโยชน์ตะไคร้– ช่วยทุเลา รวมทั้งรักษาอาการไข้หวัด
– แ้ก้ไอ แล้วก็ช่วยขับเสลด
– บรรเทาอาการโรคหืดหอบ
– รักษาลักษณะของการปวดท้อง
– ช่วยขับปัสสาวะ แก้เยี่ยวยาก
– ช่วยขับเหงื่อ
– ช่วยในการขับลม
– แก้อหิวาตกโรค
– บำรุงธาตุ เจริญอาหาร
– ช่วยลดความดัน เลือดสูง
– ลดจำนวนคอเลสเตอรอลในเส้นโลหิต
– แก้รอบเดือนมาไม่ปกติ
– ใช้เป็นยาแก้ไขปวดท้อง และท้องเสีย
– ช่วยขับปัสสาวะ
– ทุเลาอาการไอ และขับเสลด
– ออกฤทธิ์ต้านเชื้อรา
– ช่วยกำจัดเซลลูไลท์
– ช่วยสำหรับการถ่าย
– บรรเทาอาการท้องเสีย
– ลดอาการจุกเสียด แน่นท้อง จากฤทธิ์ลดการบีบตัวของไส้
– ช่วยขับน้ำดี
– ช่วยขับลม
– ระังับลักษณะของการปวด
– ต้านอาการอักเสบ และก็ลดการต่อว่าดเชื้อ
– กระตุ้นระบบไหลเวียนเลือด
– ลดอาการซึมเซา
– ต้านทานอนุมูลอิสระ
สะสมจาก กาญจนา ขยัน (2552)(2), กมลชาติชั้นวรรณะ ตระการชัยตระกูล (2551)(4)
ฤทธิ์ทางยาของสารสกัดจากตะไคร้น้ำมันหอมระเหยของตะไคร้ออกฤทธิ์ลดอาการแน่นจุกเสียดด้วยการลดการบีบตัวของไส้ โดยมีสารสำคัญที่ออกฤทธิ์ ดังเช่น Cineole และ Linalool
- ฤทธิ์ฆ่าเชื้อแบคทีเรียต้นสายปลายเหตุอาการของอาการท้องเสีย
สารเคมีในน้ำมันหอมระเหยของตะไคร้สามารถออกฤทธิ์ทำลายเชื้อแบคทีเรียที่สำคัญของอาการท้องเดินเป็นE. coli โดยมีสารออกฤทธิ์ อาทิเช่น Citral, Citronellol, Geraneol แล้วก็ Cineole
น้ำมันหอมระเหยของตะไคร้สามารถออกฤทธิ์กระตุ้นการขับน้ำดีของตับอ่อน โดยมีสารสำคัญที่ออกฤทธิ์ ได้แก่ Borneol, Fenchone และก็ Cineole
สาร Menthol, Camphor แล้วก็ Linalool สามารถออกฤทธิ์กระตุ้นการขับลมในร่างกายได้
พิษของน้ำมันตะไคร้จำนวนน้ำมัน
ตะไคร้ที่ทำให้หนูขาวตายที่กึ่งหนึ่งของจำนวนหนูขาวทั้งผอง ด้วยการให้ทางปาก ที่ความเข้มข้น 5,000 มก./กก. และการให้น้ำมันหอมระเหยทางกระเพาอาหารแก่กระต่ายที่ทำให้กระต่ายตายที่ครึ่งหนึ่ง พบว่า มีปริมาณความเข้มข้นเดียวกันกับการให้แก่หนูขาว
พิษทันควันของน้ำมันหอมระเหยจากตะไคร้ที่ความเข้มข้น 1,500 ppm ในช่วงเวลา 60 วัน กลับต้องมาพบว่า หนูขาวที่ได้รับน้ำมันหอมระเหยของตะไคร้มีการเติบโตเร็วกว่ากรุ๊ปที่ไม้ได้รับ และค่าทางเคมีของเลือดไม่มีการเปลี่ยนแปลงอะไร
